-
1 тышкы
прил.1) в разн. знач.а) вне́шнийтышкы дөнья — вне́шний мир
тышкы кыяфәт — вне́шний вид
б) нару́жный, вне́шний; лицево́йтышкы ишек — нару́жная дверь
тышкы батырлык — вне́шняя хра́брость
тышкы як — лицева́я сторона́
2) ве́рхний ( об одежде)3) перен.; редко пове́рхностныйтышкы гыйлем — пове́рхностные зна́ния
•- тышкы почмак -
2 аралашу
неперех.1) обща́ться, пообща́ться; сноси́ться, быть в свя́зях (конта́ктах, конта́кте), име́ть свя́зи (обще́ние, сноше́ния, конта́кты), име́ть де́ло (с кем-л.); води́ться, поводи́ться, зна́ться; якша́ться; сообща́ться (с кем-л.); приобща́ться/приобщи́ться ( к чему) || обще́ние, сноше́ние, сноше́ния, конта́кт, конта́кты, сообще́ниекешеләр белән аралаша белү — уме́ть обща́ться с людьми́
тышкы дөнья белән аралашу — обще́ние с вне́шним ми́ром
2) переме́шиваться/перемеша́ться, сме́шиваться/смеша́ться ( о разнородных предметах) || сме́шивание, смеше́ниетөрләр аралашу — смеше́ние ви́дов
тузан белән аралашкан сөрем шәһәр һавасын агулый — чад, смеша́вшийся (перемеша́вшийся) с пы́лью, отравля́ет городско́й во́здух
4) взаимн.-совм. от аралау 3), 5), 6), 8)•- аралашу юллары
- аралашып алу
- аралашып китү
- аралашып тору -
3 мохит
сущ.среда́, окружа́ющая среда́тышкы дөнья һәм мохит — вне́шний мир и окружа́ющая среда́
мохитне саклау — защи́та окружа́ющей среды́
-
4 базар
сущ.1) база́р, ры́нок: торг, то́ржище || база́рный, ры́ночныйбазарга бару — е́хать (идти́) на база́р
колхоз базары — колхо́зный ры́нок
ат базары — ко́нский ры́нок
2) перен.; разг.а) цена́ на ры́нке; ры́ночная цена́б) возмо́жности прода́жи на ры́нке; спросбазары югары — спрос высо́к
в) перен. авторите́т, прести́ж (в какой-л. области, в каком-л. отношении)3) экон. ры́нок || ры́ночныйбөтендөнья базары — всеми́рный ры́нок
тышкы базар — вне́шний ры́нок
базар мөнәсәбәтләре — ры́ночные отноше́ния
•- базар баганасы
- базар бәясе
- базар бәяләре
- базар кертү
- базар кич
- базар алды
- базар кору
- базар ясау
- базар көне
- базар күчтәнәче
- базар кычкыру
- базар кычкыручы
- базар оегы
- базароны
- базар продукциясе
- базар тору
- базар хакы
- базар халкы
- базар чабу
- базарга чыгару
- базарга чыгу••базар кору — устро́ить каварда́к
базар тоту — име́ть спро́с и ма́рку; быть в цене́
базар тоткан товар — то́вар, по́льзующийся спро́сом и до́брой сла́вой
базар юлы таптау — ча́сто е́здить, ходи́ть на база́р, на ры́нок
базары күтәрелү — повыша́ться - об авторите́те, прести́же ( кого)
базары төшү (базары калмау) — теря́ть прести́ж, и́мидж
- базар бозубазары арзан булса, алучыдан оят кача — погов. (букв. е́сли це́ны на ры́нке дешёвые, покупа́тели теря́ют стыд)
- базар йөрү
- базары калмау
- базар ы төшү
- базары узу
- базарын күтәрү -
5 тыш
I 1. сущ.1)а) простра́нство и́ли ме́сто вне помеще́ния; двор, у́лица, подво́рьетышта калу — оста́ться на у́лице, снару́жи
тышта кар ява — на у́лице идёт снег
б) мир вне помеще́ниятышта нинди хәбәрләр йөри? — что но́вого в ми́ре (вне помещения, где идёт разговор)?
в) в знач. нареч. тышка нару́жутышка йөгерү — выбега́ть нару́жу
2)а) вне́шность, вне́шняя сторона́; нару́жность, нару́жная сторона́ (противоп. эч)тышына такта кадаклау — об`и́ть снару́жи до́ска́ми
б) вне́шность, нару́жность; вне́шний видшатлыгы тышына чыккан — его́ распира́ет ра́дость
эчендәге тышында — (погов.) что внутри́ (на душе́), то и снару́жи (во вне́шности)
тышыннан белеп булмый — нельзя́ позна́ть по вне́шности
3)а) окре́стность (населённого пункта, района, страны и т. п.)авыл тышында — в окре́стностях дере́вни
шәһәр тышында — в окре́стностях го́рода;
киртә тышында — за преде́лами огра́ды
игътибар тышында — вне внима́ния
тун тышы — верх шу́бы
бишмәт тышына ярый — годи́тся на верх бешме́та (пальто́)
2. прил.; см. тышкыөй тышы — облицо́вка (штукату́рка) до́ма
II послелогтыш як — вне́шняя сторона́
1) кро́ме; окромя́бу саналганнардан тыш — кро́ме перечи́сленного (перечи́сленных)
синең теләгеңнән тыш дөнья да бар бит әле — кро́ме твоего́ жела́ния существу́ет ещё и реа́льный мир
2)а) сверхшуннан тыш — сверх того́
чамадан тыш — сверх ме́ры
б) переводится приставками сверх-, че́рез-, чрез-вакытыннан тыш — сверх вре́мени, сверхуро́чный
гадәттән тыш — чрезвыча́йно; чрезвыча́йный
чиктән тыш — чрезме́рный, чрезме́рно; чересчу́р
3)а) вне, поми́моүз ихтыярымнан тыш — вне своего́ жела́ния (во́ли)
чираттан тыш — вне о́череди
б) переводится приставкой вне-класстан тыш — внекла́ссный
штаттан тыш хәбәрче — внешта́тный корреспонде́нт
См. также в других словарях:
тәэсир — и. 1. Берәр кеше яки нәрсә тарафыннан икенче кеше яки нәрсәгә ясалган йогынты 2. Берәр кеше яки нәрсә белән танышудан, очрашудан, аралашудан шул кеше (нәрсә) турында туган фикер 3. Тышкы дөнья күренешләренең, әйберләрнең яки сүзләрнең кеше аңында … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
объект — 1. филос. Кеше аңыннан тыш яши торган тышкы дөнья, материаль чынбарлык 2. Кемнең дә булса эшчәнлеге, игътибары юнәлтелгән күренеш, әйбер, зат 3. Зур әһәмияте булган берәр предприятие, төзелеш, аерым участок һ. б. 4. лингв. Тәмамлык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
объектив — I. Оптик приборның бер яки берничә линзадан торган һәм күзәтелә торган әйбергә юнәлтелгән өлеше. II. ОБЪЕКТИВ – с. 1. Кеше аңыннан тыш һәм аңарга бәйсез рәвештә яши торган 2. Чынбарлыкка туры килә торган, ялгышлыкка юл калдырмаган; гадел, риясыз … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
солипсизм — филос. Ахыр чиккә җиткерелгән субъектив идеализм; аның раславынча, субъект (ягъни кеше) аңы гына чынбарлык булып, тышкы дөнья шуның аңында гына яши … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәэссорат — (ТӘЭССОРАТЛЫ) – иск. кит. Кемнең дә булса аңында, рухи халәтендә тышкы дөнья күренешләре, кешеләр һ. б. тудырган, калдырган тойгылар, кичерешләр, эзләр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
демпинг — Товарларны тышкы базарда эчке базардагыдан һәм дөнья базарыныкыннан түбән бәягә сату (тышкы базардан конкурентларны кысрыклап чыгаруның бер чарасы) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
базар — 1. Сатучы һәм алучыларның бергә җыелып сәүдә итүе, шул сәүдә урынына җыелган халык. күч. Шау шулы күренеш, ыгы зыгы 2. Базар җыела торган урын, мәйдан 3. Сату алу мөмкин булган географик өлкә яки хуҗалык тармагы; товар әйләнеше сферасы бөтендөнья … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәҗрибә — 1. Тормыштан, практик эшчәнлектән һ. б. ш. алган белемнәр, күнекмәләр, өйрәнмәләр җыелмасы. Тормышны үз башыңнан кичереп танып белү хәле 2. Материалистик философиядә: кешенең тышкы табигать белән үзара тәэсир итешүе, бәйләнеше процессында алынган … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
